«خفه شو! وگرنه دندونهاتو میریزم توی دهنت».
روی دیوار ایستگاه مترو این پوستر را دیدم. زیر این جملهء درشت هم ریزتر نوشته بود «تمام بچه ها شانس زندگی در خانه را ندارند، خیابان نباید تنها گزینهء آنها باشد». بالا و پایین پوستر هم نوشته بود «خانه».

خانه… چه کلمهء آرامبخشی است برای من. جایی است که هنوز بعد از سالهای سال دوری و مسافت به اندازهء دو قاره، در گوشی مبایلم شمارهء تلفنش را بنام خانه ذخیره کرده ام. خانه برای من جایی است که به معنای آرامش و آسایش و امنیت. جایی که صدای گرم و مهربان پدر و مادرم در آن جاریست. جایی است که دلم برایش تنگ میشود…
همینطور به جملهء روی پوستر خیره بودم و لبخندزنان به خاطرات کودکی فکر میکردم.
من کلا خیلی بچهء‌ شیطون و تخسی بودم. خیلی هم جر و بحث و دعوا میکردم. بخصوص سالهای دبیرستان و اوایل دانشگاه. اما کلا دو بار از بابا کتک خوردم اون هم در حد یک سیلی.

بار اول ۷-۸ سالم بود. جلوی تلویزیون نشسته بودم و با آهن ربایی که دستم بود بازی میکردم داشتم اشیاء جدیدی که جذب آهن ربا میشوند کشف کنم. بابا درحالیکه لباسهای بیرونش را میپوشید با عجله و تردید به من گفت که حواسم باشد آهن ربا را به صفحهء تلویزیون نچسبانم. با تعجب پرسیدم چی میشه مگه؟
توضیح نداد. فقط گفت تلویزیون خراب میشه و رفت و من ماندم و حس کنجکاوی مهار نشدنی. چند دقیقه ای با خودم کلنجار رفتم و دست آخر تحملم تمام شد.
همینجور که به چشمان مجری برنامه خیره شده بودم آهن ربا را گذاشتم روی صورتش. یک لکهء صورتی ۶-۷ سانتی متری روی صورت مجری جا موند. چشمام درشت شده بود. پر شده بودم از ترس و هیجان. یک بار کافی نبود. باز آهن ربا را به نقطهء دیگری از صفحه چسباندم. ذوق زده بودم از اینکه میتوانم برنامهء تلویزیون را رنگ کنم! یک دایرهء بزرگ هم کشیدم و بعد از وحشت عاقبت کار تلویزیون را خاموش کردم. ترجیح دادم به مامان هم چیزی نگم و کلا همه چیز را انکار کنم.
آخر شب که صدای پای بابا را در راه پله شنیدم به گوشهء اتاق خواب رفتم و خودم را مشغول بازی با اسباب بازیها نشان دادم.
چند دقیقه بعد بابا صدایم کرد. «علی». سعی کردم خودم را عادی و از همه جا بی خبر نشون بدم. رفتم جلوی بابا و گفتم بله؟ با اخم گفت مگه نگفتم آهن ربا را به تلویزیون نزنی؟ یادم نیست دروغ گفتم یا نه. یادم نیست چه جوابی دادم یا اصلا فرصت جوابی شد یا نه. ولی اولین سیلی را همونجا نوش جان کردم و البته خوب یادم هست که عذاب وجدان هم داشتم و خوب میدونستم که مقصر بودم. بابا که خسته بود و تازه از سر کار برگشته بود پشت تلویزیون را باز کرده بود و یکی دوساعت مشغول تعمیرش بود.
بعدها میگفت فکر کرده بود اگه برام توضیح بده که آهن ربا باعث تغییر رنگ صفحهء تلویزیون میشه بیشتر کنجکاو میشم که ببینم چی میشه. بعدترها هم یک بار صدایم کرد و ازم عذرخواهی کرد. گفت اون موقع نمیدونسته که تلویزیون اصلا نیازی به تعمیر نداره و اگر چند ساعت خاموش نگهش داریم تا سرد بشه خودش درست میشه.

بار دومی که کتک خوردم ۱۳ ساله بودم. خانهء ما کنار یک مسجدی بود که حاج رسولیها، پیرمردی که نصف محله مستاجرش بودند، ساختمانش را وقف مسجد کرده بود. کلا آقای حاج رسولیها به بچه ها حساسیت داشت. بخصوص اگر وقت نماز توی کوچه فوتبال بازی میکردیم. هفته ای یکی دو تا توپ پلاستیکی ما را هم می قاپید و با چاقو پاره میکرد.
شب چارشنبه سوری بود. صبر کرده بودیم نماز مغرب و عشاء تموم بشه و حاج رسولیها به خانه اش بره. من و چند تا از بچه های محل توی پیاده رو از جمله روبروی در مسجد سه چهار تا تل آتش درست کردیم و شروع کردیم از روی آتش پریدن. نیم ساعتی گذشت که حاج رسولیها همینطور که جاروی فراشی اش را در هوا میچرخاند با داد و بیداد از دور پیداش شد. شروع کرد به فحش دادن و نفرین کردن. همون موقع بود که بابا هم از سرکار برمیگشت و درست زمانی رسید که حاج رسولیها داشت سر من داد و بیداد میکرد.
بابا که از برخورد حاج رسولیها عصبانی شده بود جارو را از دستش گرفت و داشت آتشها را خاموش میکرد که با هم جر و بحثشون شد. من و یکی از بچه ها چند متر اونطرف تر ایستاده بودیم و نیشمون باز بود و میخندیدیم. بابا که من رو دید جارو را انداخت و اومد سمت من و یک اردنگی و یک پس گردنی زد و با داد و بیداد گفت چرا کاری میکنی که این مرتیکه بیاد سرتون داد بزنه و بعد راهش رو کج کرد و رفت به سمت خونه.
من بهم خیلی برخورده بود و هم تعجب کرده بودم که خب چرا پس خودت جلوی بقیه زدی من رو و هم خیلی حال کرده بودم که بابا به حاج رسولیها گفته بود مرتیکه. ده دقیقه ای توی محله راه رفتم رفتم و بعد برگشتم خانه.
خوب یادم هست که برقها رفته بود. همینطور که توی تاریکی در را باز کردم دیدم بابا و مامان وسط هال منتظر من بودند. بابا به سمتم اومد و بغلم کرد و شروع کرد هق هق گریه کردن. مامان هم به جمعمون پیوست و هر سه تایی همدیگه رو بغل کرده بودیم و اشک میریختیم. بابا ازم معذرت خواست و میگفت که جلوی بقیه اینکار رو کرده چون خیلی از برخورد حاج رسولیها ناراحت شده و ترجیح میداده خودش من رو تنبیه کنه تا اجازه بده یه غریبه سرم داد و بیداد کنه.

همینجا بود که یکدفعه صدای نزدیک شدن قطار مترو یقه ام را گرفت و از سالها و از فرسنگها دورتر من را کشید و آورد روبروی پوستری که روی دیوار نصب شده بود. پوستری که روی آن نوشته شده بود «خانه».

تلگرام:
https://www.telegram.me/shabnevisblog

۱- دو روز پیش که اومدم خونه، دیدم مارگارت، صاحبخونه و همخونه ام، یه پاکت نامه گذاشته توی آشپزخونه و روش نوشته هدیه کریسمس برای علی. توی پاکت یک کارت هدیه برای سالن ماساژ بود و روی کارت نوشته بود انعامش هم پرداخت شده.

۲- چند ساعت قبلترش، توی فروشگاه و موقع خرید فروشنده بهم گفت کریسمس مبارک و منم تشکر کردم و اومدم بیرون. اما توی راه همش با خودم فکر میکردم وقتی به کریسمس (و متشابهاتش مثل غدیر و قربان و فطر و مبعث و…) اعتقاد نداری و کسی بهت تبریک میگه باید چطوری جواب بدی که مودبانه باشه. توی ایران دیدم بعضی ها بصورت شاید بشه گفت بی ادبانه ای به کسی که مثلا روز عید فطر رو بهشون تبریک میگه، میگن عید فقط نوروز.

۳- بارها طی سالهای گذشته بحث مذهبی بودن کریسمس توی فضای مجازی مطرح شده و دیدم خیلیها مورد نقد/تمسخر قرار گرفتن که چرا فطر و غدیر بده ولی کریسمس خوبه؟

۴- من شخصا خودم را آدمی پذیرای فرهنگهای مختلف میدونم و هیچ تعصبی هم روی هیچ قسمتی از فرهنگ کشوری که ازش میام یا کشوری که درش زندگی میکنم و یا بطور کلی مفاهیم قراردادی و نسبی مثل ملیت و هویت و دین و… ندارم. راستش برای من تمام این تعاریف بی معنا یا کم ارزش است.

۵- تمام این موارد باعث شد از فرصت استفاده کنم و با مارگارت چند دقیقه ای راجع به کریسمس گپ بزنم. ازش پرسیدم وقتی کسی توی خیابون به من میگه کریسمس مبارک، آیا میتونم برداشت کنم که او فردی مسیحی و معتقد است؟ چون در ایران اگر کسی فرضا عید فطر رو به من تبریک بگه میتونم برداشت کنم که به احتمال زیاد فردی معتقد و مسلمان است. ازش پرسیدم کریسمس که روز تولد مسیح و روز تعطیل است تا چه حد برای مردم بار مذهبی داره؟

۶- جوابهای مارگارت بصورت خلاصه این بود:
هرچند بعضی مردم (در کانادا) معتقد هستند و روز کریسمس هم به کلیسا میرن ولی کلا این روز بار مذهبی خودش رو از دست داده و خیلی بندرت کسی برای اینکه روز تولد مسیحه تبریک میگه. بیشتر بهانه ای شده برای دور هم جمع شدن و به همدیگه هدیه دادن.
میگفت خیلی از‌ مردم (کانادا) هم اصلا کریسمس را برگزار نمیکنن چون یهودی یا مسلمان هستند. (اینجای حرفش برام خیلی جالب بود، مردم مسلمان کانادا)
میگفت اگر کسی بهت گفت کریسمس مبارک تو هم میتونی بهش بگی کریسمس تو هم مبارک، اما اگه کسی بخواد واقعا از گفتن کلمه ی کریسمس به هر دلیلی خودداری کنه، میتونه به بقیه بگه تعطیلات خوبی داشته باشید، یا سال نو پیشاپیش مبارک و اینجوری کریسمس رو دور بزنه.
در آخر حرفش هم‌گفت، امیدوارم بهت بر نخورده باشه که کادوی کریسمس واست خریدم!
منم گفتم نه اصلا! من فقط از این نظر پرسیدم که با فرهنگ کانادایی بیشتر آشنا بشم‌ (و در ذهنم ادامه دادم که یک اصفهانی هیچگاه از گرفتن هدیه حتی به دلایل واهی ناراحت نمیشه)

چند روز پیش به یکی از دوستام که آمریکا زندگی میکنه از ناسا پیشنهاد شده پروژهء دکتراش رو ببره و ارائه بده. خب طبعا خیلی این موضوع باعث افتخار و خوشحالیه.
من بعدش داشتم فکر میکردم که محل زندگی افراد تا چه حد میتونه موقعیتهای مختلفی رو جلوی پاشون بذاره و این یک مورد مشخص بود.
شاید اگر همین دوست عزیزم با همهء استعداد و پشتکارش توی ایران یا کشوری دیگه داشت پروژه پی.اچ.دی انجام میداد، پروژه اش بعد از اتمام معلوم نبود بکجا میرسه.
بحث بهتر و بدتر بودن کشورها نیست، بحث سر فرصتها و موقعیتهایی است که پیش پای آدمها در کشورهای مختلف قرار میگیره.
چند وقت پیش هم با یکی از دوستان مکزیکیم که چند ماهی هست به کانادا اومده و توی همون رشتهء انیمیشن سه بعدی که پذیرش گرفته بودم درس میخونه، حرف میزدم. میگفت هدفش اینه که بعد از تمام شدن درسش توی کمپانیهای بزرگی مثل پیکسار یا حتی هالیوود کار پیدا کنه. بعد هر دو میخندیدیم به اینکه فرض کن توی کشور خودمون (ایران یا مکزیک) بین دوستامون بگیم من میخوام برم هالیوود کار کنم. قاعدتا همه میخندن بهمون و با چارتا متلک و نیشخند و انگشت راهی خونه مون میکنن که البته تا حدی هم طبیعیه.
چون به نظر من یکی از تفاوتهای اصلی زندگی در خارج از ایران همین احتمال کار کردن و رسیدن به جاهایی هست که شاید توی کشورهایی مثل ایران و مکزیک، حرف زدن راجع بهش هم مثل جوک می مونه.
خلاصه اینکه اگه یک روز تصمیم به مهاجرت داشتید، به این فکر نکنید که برم اون طرف پارتی و دیسکو و خوش گذرونی. به این فکر کنید که چه پتانسیلی دارید که بتونید ظرف ۳-۴ سال اول مهاجرت، در زمینهء کاری یا تحصیلی خودتون توی یک کشور دیگه، به زبان دیگه، با فرهنگ دیگه وارد بازار کار و رقابت و نهایتا موفقیت بشید.

گروهی از آدمها هستند که از همان دقایق اول رسیدن اخبار پاریس شروع کردند به تعیین تکلیف برای دیگران.
این جماعت اغلب مستبد، خودخواه و از دید من منفور، خصلت مشترکشان تمسخر است. تمسخر دیگرانی که شاید شبیه آنها فکر نمیکنند، یا شاید شبیه آنها عمل نمیکنند.
این آدمها را میتوان در طبقه بندی گسترده تری قرار داد که طرز فکر و منطقشان شبیه هم است و همگی رفتاری مشترک دارند و آن «سوء استفاده از موقعیت» است.
مثل آنروزهای جنبش سبز که غمگین زندانی شدن فعالین سیاسی و مدنی کشور بودیم و گروهی میگفتند چرا برای اعدامهای دههء شصت اینکارها را نکردید.
مثل نتانیاهو که همان ساعات اولیه ترور به فرانسه پیام میدهد که حواست باشد که اگر فلسطین را برسمیت بشناسی بدتر از اینها برایت اتفاق می افتد.
یا آن دوست غرب ستیزی که بسرعت سیل استاتوسها و مطالبش راجع به سیاستهای سرمایه داری و سلاح فروشی غرب با کمی لبخند رضایت از آنچه اتفاق افتاده جاری میشود.
یا آن همکلاسی یهودی ام در کانادا که در استاتوس فیسبوکش نوشته بزودی کانادا هم همینطور به همین سرنوشت دچار میشود اگر سیاستهای ضد تروریسم (تو بخوان خاورمیانه ای یا مسلمان) را دولت جدید کاهش دهد.
و آن دوستی که این وسط برای تخلیهء عقده ها و عقاید ضداسلام و ضدعربش مسولیت این حمله را انداخته گردن پناهندگان سوری و خواهان اخراج آنها از اروپاست.
یا آن آزرده خاطر همیشه مغموم و نغ نغویی که انتظار دارد هر روز دنیا (و بخصوص ایرانیان) به همهء حوادث مشابه واکنش یکسان نشان دهند و تنها کار مفیدش شیر کردن فله ای اخبار غم و مصیبت است برای سه چهار نفر خوانندهء دایمی اش.
اینها به اعتقاد من فقط میخواهند عقاید شخصی خودشان را از هر مجرایی، ولو کشته شدن آدمها، به اثبات برسانند، آن هم با شعر و‌شعارهایی در مدح کرامت و ارزش جان انسانیت…
گاهی دلم میخواهد یقه ای بگیرم و بگویم: خواهش میکنم چند روز یا چند ساعت ساکت باش، چند روز یا چند ساعت نظرات خودت را برای خودت نگه دار و بگذار دنیا در جهل باقی بماند. این رسالت روشنگری ات،‌ این فضیلت آگاهی رسانی ات را کمی نگه دار.
لطفا و اگر حتی فقط برای چند ساعت…
پینوشت: نقد به هر رفتار و پدیده ای جمعی، رسانه ای و دولتی عملی بسیار ضروری است. اما این نقد اگر با روشی سازنده، در زمانی مناسب، از مجاری مرتبط و توسط افراد شایسته انجام نشود، نه تنها اثری سازنده ندارد بلکه فقط و فقط به کینه توزی و خشم و ناراحتی ختم میشود. جایی میخواندم، هدف تروریسم به جان انداختن آدمهای خوب علیه هم است. چیزی که سالهاست بین جامعهء ایرانی بشدت رایج و مشهود است. آنهم از طریق بیانیه نویسیهای فیسبوکی و متلک و کنایه علیه دوستان خود! چقدر کثیف است این کار که بنشینی و با تمسخر بگویی امان از جو زدگی.
یادت باشد، یادم باشد به من ربطی ندارد که تو کی و کجا و تا چه حد از کشته شدنها متاثر شدی. یادت باشد، یادم باشد به تو ربطی ندارد که من در قبال چه اتفاقی چه واکنشی داشته ام.
تو و من مسول رفتار و طرز فکر و احساس خودمان هستم. پس بگذار حریم و حرمت عقاید شخصیمان حفظ شود.